วันแม่

หนึ่งตำบล หนึ่งผลิตภัณฑ์

ผ้าไหมสาเกตุ

ผ้าไหมไทย เป็นมรดกทางวัฒนธรรมการแต่งกายที่สืบทอดมาตั้งแต่บรรพบุรุษ มีแหล่งสำคัญอยู่ที่ภาคตะวันออกเฉียงเหนือและภาคเหนือตอนบน

ประวัติการพัฒนาผลิตภัณฑ์ผ้าไหมไทยได้เริ่มขึ้นเมื่อรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ในปี พ.ศ. ๒๔๐๔

ได้มีการจัดตั้งสถานีทดลองและทำสวนหม่อน ขึ้นที่ตำบลศาลาแดง ภายใต้การดูแลของแผนกช่างสาวไหม กระทรวงเกษตราธิการ โดยมีชาวญี่ปุ่นเป็นที่ปรึกษาทางวิชาการและศึกษาวิจัย

ต่อมาได้มีการจัดตั้งศูนย์หม่อนไหมขึ้นในภาคอีสานหลายจังหวัด ปัจจุบันเมื่อมีโครงการส่งเสริมศิลปาชีพพิเศษ

ในพระบรมราชินูปถัมภ์สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ได้เกิดกระแสนิยมผ้าไหมแพร่กระจายไปทั่วทุกภูมิภาคของประเทศ

ผ้าไหมแต่ละท้องถิ่นจะมีความแตกต่างกันเชิงความคิดตามวัฒนธรรมท้องถิ่น มีความงดงามเป็นเอกลักษณ์ที่โดดเด่นเฉพาะตัว

หลายจังหวัดมีการส่งเสริมเป็นผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัด เช่น ผ้าไหมแพรวาจังหวัดกาฬสินธุ์ ผ้าไหมกาบบัวจังหวัดอุบลราชธานี เป็นต้น

ผ้าไหมสาเกต เป็นผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัดร้อยเอ็ด คำว่าสาเกต มาจากชื่อเมือง สาเกตนคร เป็นมงคลนามของเมืองโบราณอันเป็นที่ตั้งของเมืองร้อยเอ็ดในปัจจุบัน

ผ้าไหมสาเกตพัฒนามาจากภูมิปัญญาท้องถิ่นดั้งเดิมของชาวเมืองร้อยเอ็ด มีหลายกลุ่มผู้ผลิตกระจายอยู่แทบทุกอำเภอ

แต่ละกลุ่มจะมีทักษะที่ถือเคล็ดลับในการมัดหมี่เพื่อประดิษฐ์ลายผ้า การย้อมสี การเลือกใช้เส้นไหม แตกต่างกันไป แต่ที่เป็นเอกลักษณ์ของผ้าไหมสาเกต

คือ เป็นผืนผ้าไหมที่ทอให้เป็นผ้าพื้นสลับกับลายผ้าโบราณที่สอดรับกลมกลืนกันอย่างลงตัว ประกอบด้วยลายผ้าโบราณ ๕ ลาย

ซึ่งมีความหมายบ่งบอกถึงวิถีชีวิตของชาวเมืองร้อยเอ็ดได้เป็นอย่างดี ได้แก่

๑. ลายคองเอี้ย เป็นลายผ้าที่มีลักษณะเป็นเหมือนแม่น้ำลำคลอง เปรียบเสมือนสายเลือดที่เอื้ออำนวยต่อวิถีชีวิตความเป็นอยู่และการประกอบอาชีพของชุมชนเกษตรกร

๒. ลายนาคน้อย ลายที่มีลักษณะเป็นเหมือนพญานาคพ่นน้ำ มีความหมายว่าเป็นดินแดนที่มีความชุ่มชื้น ฝนตกต้องตามฤดูกาล ยังความอุดมสมบูรณ์ให้กับท้องไร่และผืนนา

๓. ลายโคมเจ็ด บ่งบอกถึงวิถีชีวิตชุมชนความเป็นอยู่ที่ดีของชาวเมือง ความเพิ่มพูนของผลผลิตทางการเกษตร ความอุดมสมบูรณ์ ความสดใสในชีวิต

เป็นเหมือนโคมไฟส่องสว่างสู่ความเจริญรุ่งเรืองมิรู้จบ

๔. ลายหมากจับ หมากจับเป็นเมล็ดพันธ์พืชชนิดหนึ่งชอบติดขากางเกง เมื่อติดแล้วแกะออกยาก สื่อความหมายว่าใครเมื่อได้พบเห็น สัมพันธ์กับชาวเมืองร้อยเอ็ดแล้ว

จะเกิดความประทับใจไม่รู้ลืม

๕. ลายค้ำเพา เป็นลายเส้นตรงที่ปรากฏบนผืนผ้า บ่งบอกถึงความมีจิตใจที่ซื่อตรง มุ่งมั่น แน่วแน่เข้มแข็ง มั่นคงและยั่งยืน อันเป็นอุปนิสัยโดดเด่นของชาวอีสาน